Krowy mleczne są niezwykle wrażliwe na stres cieplny. Pojęcie stres cieplny oznacza negatywny wpływ podwyższonej temperatury środowiska lub wilgotności na stan krów mlecznych. Niezależnie od położenia geograficznego, stres cieplny negatywnie wpływa na wydajność produkcji mleczarskiej, straty w USA z tego powodu szacuje się na 900 mln dolarów. Krowy mają ograniczone możliwości usuwania ciepła z organizmu i na stres cieplny reagują zazwyczaj zmniejszeniem spożycia paszy i zwiększeniem spożycia wody, zmianą tempa metabolizmu i zapotrzebowania bytowego, zwiększeniem częstości oddechów, zwiększeniem strat wody poprzez jej parowanie, zmianą stężeń hormonów we w krwi, wydłużeniem czasu spędzanego w pozycji stojącej, poszukiwaniem miejsc zacienionych oraz wzrostem temperatury ciała.
Najważniejsze konsekwencje stresu cieplnego:
- Zmniejszona produkcja mleka (>50%)
- 35-50% u niewychłodzonych krów
- 10-15% w dobrze schłodzonych krowach.
- Zmniejszone spożycie suchej masy (DMI >35%)
- Kwasica żwacza
- Spadek zawartości tłuszczu w mleku
- Słabsze wyniki reprodukcyjne
- Wczesne wycielenie i niższa waga ciała cieląt
- Zwiększona ilość zapaleń tworzywa racicowego oraz kulawizn
- Immunosupresja
- Wzrost zachorowalności na choroby zakaźne
- Redukcja wagi ciała i kondycji ciała krowy (BCS)
Istnieją cztery podstawowe sposoby zmniejszania wpływu stresu cieplnego na bydło mleczne:
- fizyczna modyfikacja środowiska,
- bezpośrednie zmniejszenie temperatury ciała poprzez użycie wody,
- zmiana strategii żywienia,
- selekcja genetyczna.
Wprowadzenie działań mających na celu ograniczeniu stresu cieplnego przekłada się na poprawę wyników produkcyjnych u krów w okresie przejściowym, na ich produkcję mleczną i wskaźniki płodności w przyszłości.
Jak sprawdzić, kiedy mamy do czynienia ze stresem cieplnym u bydła?
Temperatura powietrza nie zawsze odzwierciedla rzeczywiste obciążenie cieplne zwierzęcia. Ważną rolę w odczuwaniu „gorąca”odgrywa też wilgotność, im jest wyższa, tym trudniej zwierzęciu oddać ciepło. Pomocny może być wskaźnik THI:
Temperatura otoczenia + Wilgotność = Wskaźnik temperatury i wilgotności (THI)
Kombinacja temperatury otoczenia i wilgotności względnej to bardziej precyzyjny wskaźnik stresu cieplnego krowy niż sama temperatura. Gdy wskaźnik THI przekracza 72 punktów, spada wydajność bydła mlecznego. Wskaźnik THI może przekroczyć wartość 72 nawet w klimacie umiarkowanym, gdy wilgotność jest wysoka.
Kolorem żółtym oznaczono próg stresu dla krów mlecznych. Ilość oddechów może tu przekraczać 60/ min. Straty mleka zaczynają się od ~1 kg /krowę/dzień. Dochodzi do wykrywalnych strat w rozrodzie, a temperatura rektalna może przekraczać 39,1 stopni Celsjusza.
Kolorem pomarańczowym oznaczono stres od łagodnego do umiarkowanego dla krów mlecznych. Ilość oddechów może przekraczać 75/min. Straty mleka kształtują się na poziomie ~ 2 kg /krowa/dzień. Rektalna temperatura przekracza 39,1 stopni Celsjusza przy 72-73 THI. Temperatura rektalna może przekroczyć 39,7 stopni Celsjusza przy 78-79 THI.
Kolorem czerwonym oznaczono stres cieplny umiarkowany do ciężkiego dla bydła. Ilość oddechów przekracza 85/ min. Straty mleka sięgają ~3,5-4 kg/krowa/dzień. Rektalna temperatura przekracza 40 stopni Celsjusza. Warunki takie stanowią zagrożenie także dla pracowników gospodarstwa.
Kolorem fioletowym oznaczono poważny stres dla krów mlecznych. Ilość oddechów może przekraczać 120-140 na minutę. Temperatura rektalna może przekracza 41,1 stopni Celsjusza. Stanowi to bezpośrednie zagrożenie życia zwierząt i powoduje duże ryzyko udaru cieplnego u osób pracujących w takich warunkach.