• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to footer
GlobalWet

GlobalWet

Stowarzyszenie Lekarzy Weterynarii

  • START
  • O NAS
  • WIEDZA
    • Bydło
    • Trzoda
    • Konie
    • Zwierzęta towarzyszące
    • Pozostałe
  • MAPA
  • KONTAKT
    • Facebook
    • Instagram

CZY TO MOJE ŹREBIĘ ?

20 kwietnia, 2022 by marcin

Klacze w większości przypadków są świetnymi matkami. Najczęściej mamy do czynienia z prawidłowym rozpoznaniem i zaakceptowaniem źrebięcia, a tzw. nieprawidłowe zachowania matczyne wynoszą poniżej 5%.

Kluczowym dla dalszych interakcji jest wytworzenie selektywnej więzi między klaczą i jej źrebięciem. Proces ten rozpoczyna się już w trakcie porodu i trwa około 3dni. Na kształtowanie się prawidłowych zachowań matczynych ogromny wpływ mają hormony. Główną rolę odgrywają zmiany stężeń estrogenu i progesteronu, wytwarzanie prolaktyny oraz uwalnianie oksytocyny. Stymulacja szyjki macicy w trakcie porodu wspomaga produkcję oksytocyny, która nie tylko pobudza laktację, ale także stymuluje aksony w opuszce węchowej . Reakcja ta umożliwia klaczy zapamiętanie zapachu źrebięcia w trakcie pierwszego kontaktu, gdy wącha i wylizuje jego głowę oraz okolicę okołoodbytową. Samo źrebię również ma wpływ na budowanie więzi z matką. Ogromną rolę odgrywają pierwsze ruchy w kierunku jej głowy, wokalizacja, poszukiwanie wymienia, ssanie, trzymanie się blisko klaczy. Mało żywotne źrebięta są zdecydowanie częściej “odrzucane” przez matki.

Prawidłowy behawior klaczy po porodzie obejmuje:

  • Obwąchiwanie i wylizywanie błon płodowych, placentofagia (zjadanie łożyska) jest jednak ekstremalnie rzadkie u klaczy (poniżej 1%)
  • Obwąchiwanie, wylizywanie i delikatne podgryzanie okolicy głowy – kontakt nos w nos
  • Obwąchiwanie, wylizywanie i delikatne podgryzanie okolicy okooodbytowej – klacz rozpoznaje źrebię także po zapachu strawionego mleka, które wydala
  • Zasłanianie źrebięcia, ochrona przed obcymi, ustawianie się między nim a człowiekiem/innym zwierzęciem
  • Ostrożne poruszanie się wokół źrebięcia, unikanie kładzenia się w jego bliskim sąsiedztwie – ważnym jest zapewnienie wystarczająco dużej powierzchni dla klaczy z noworodkiem
  • Karmienie bez aktywnej agresji wobec źrebięcia

Sporadycznie obserwujemy różnego stopnia nieprawidłowe zachowania klaczy wobec źrebięcia. Mimo iż ma to miejsce relatywnie rzadko stanowi poważne zagrożenie dla noworodka i wiąże się z koniecznością szybkiej interwencji. Wśród najczęstszych przyczyn zaburzeń zachowania matczynego wymienia się:
– Nadmierną ingerencję człowieka
– Trudny poród związany z licznymi manipulacjami/ cesarskie cięcie
– Mało żywotne źrebię
– Chore źrebię wymagające częstych zabiegów i obecności człowieka
– Silny obrzęk, bolesność, stany zapalne w obrębie wymienia

Nieprawidłowe zachowania matczyne klaczy dzielimy na 5 typów

  • Ambiwalencja: obojętność wobec źrebięcia, brak zachowań protekcyjnych, brak chęci karmienia. Często występuje w stosunku do źrebiąt słabych, małożywotnych, leczonych, a także przy nadmiernej opiece i zbyt częstych manipulacjach ze strony człowieka (trudne porody, cesarskie cięcie)
  • Niechęć do karmienia: unikanie i agresja wobec źrebięcia, ograniczone wyłącznie do karmienia, związane najczęściej z bolesnością w obrębie wymienia lub wrażliwością okolicy pachwin/słabizny
  • Nadmierna protekcja: zasłanianie i ochrona noworodka przed ludźmi/innymi zwierzętami jest naturalnym zachowaniem klaczy matki, jednak nadmiernie wyrażona może uniemożliwić np pomoc choremu zwierzęciu, wykonanie podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych lub nawet doprowadzić do niezamierzonego zranienia źrebięcia
  • Strach przez źrebięciem: najczęściej u pierwiastek, klacz nie rozpoznaje swojego źrebięcia, konieczne zapewnienie odpowiednio dużej przestrzeni, stopniowe przyzwyczajanie, nagradzanie za postępy
  • Całkowite odrzucenie: brak więzi połączony z aktywną agresją wobec źrebięcia, najczęściej konieczna jest całkowita separacja.

Zawsze zanim zdecydujemy się na interwencję powinniśmy skrupulatnie ocenić sytuację. Nie wolno mylić nieprawidłowych zachowań matczynych z zupełnie prawidłowym w świecie przyrody “wychowywaniem” źrebięcia. Należy pamiętać, że np. delikatne odsuwanie się bez oznak agresji podczas karmienia w pierwszych dniach życia ma na celu naukę podążania za matką, a sporadyczne tulenie uszu czy też podgryzanie ssącego źrebięcia jest normalną reakcją na jego zbyt energiczne ruchy. Każda klacz jak dobra matka czasami skarci swoje dziecko.

Category iconAktualności,  blog,  Hodowca,  Hodowla,  Konie,  Lekarz weterynarii,  Porady

Footer

Projekt i wykonanie DGTall
GlobalWet © 2019