Efektywność produkcji mleka oraz wołowiny jest w znacznym stopniu uzależniona od statusu zdrowotnego stada. Utrzymanie przez cały czas stada na wysokim poziomie zdrowotnym wymaga od hodowcy ciągłej współpracy z lekarzem weterynarii, który poprzez odpowiednią diagnostykę i zastosowanie odpowiedniego planu profilaktycznego, wyeliminuje bariery rozwoju stada takie jak wirusowa biegunka bydła BVD.
BVD jest wywoływane przez wirus RNA z rodziny Pestiviride icechuje się dużą zachorowalnością, ale zazwyczaj nie towarzyszą mu silne zmiany kliniczne. W związku z łagodnym przebiegiem i niespecyficznymi objawami, choroba pozostaje niezauważona w stadach bydła mlecznego i mięsnego, przez dłuższy okres czasu, sukcesywnie pogarszając ekonomię produkcji. Nazwa choroby jest odrobinę myląca, a wywodzi się z historii poznania wirusa, który poraz pierwszy wyizolowany był w USA z przypadków zakaźnych biegunek u bydła. Mimo że objawy BVD w stadzie nie mają ostrego charakteru, na pierwsze miejsce wysuwają się zaburzenia w rozrodzie. Drugim ważnym aspektem jest powodowana infekcją silna immunosupresja, skutkiem czego stada zakażone BVD są dużo bardziej narażone na inne choroby zakaźne takie jak IBR, gorączka Q czy neosporoza.
Skutki BVD:
- Obniżony wskaźnik zacieleń – zwiększona powtarzalność rui nawet o 7%
- Resorpcja zarodków i wydłużenie okresu międzywycieleniowego
- Ronienia
- Mumifikacja płodów
- Ograniczenie wykorzystania paszy i brak możliwości produkcji na wyższym poziomie
- Nasilenie innych chorób takich jak mastitis czy syndrom oddechowy cieląt
- Spadek dziennych przyrostów
- Zwiększona śmiertelność wśród cieląt nawet do 70%
- Syndrom słabego cielęcia podatnego na infekcje układu oddechowego i przewodu pokarmowego
- Rodzenie cieląt z wadami wrodzonymi–skrócenie kończyn, wodogłowie
- Infekcja podczas ciąży może skutkować urodzeniem się osobnika trwale zakażonego PI
Zwierzęta PI są głównym źródłem transmisji wirusa BVD .
Cielę zostaje zakażone w łonie matki wirusem pomiędzy 30, a 130 dniem ciąży. Dzieje się to w newralgicznym momencie rozwoju układu odpornościowego cielęcia. Skutkiem takiego zakażenia jest całkowita tolerancja wirusa. Zwierzę zaczyna traktować wirusa jako integralną część swojego organizmu i kompletnie z nim nie walczy. Prowadzi to do sytuacji permanentnej infekcji i wiremii. Wirus krąży w organizmie takiego zwierzęcia nieprzerwanie przez całe jego życie. Wydalany jest też w ogromnych ilościach wraz ze wszystkimi wydzielinami i wydalinami.
Straty związane z obecnością wirusa w stadzie są trudne do oszacowania, należy każde stado traktować indywidualnie.Powinno się brać pod uwagę zjadliwość wirusa, przebieg choroby [endemiczny/epidemiczny], stopień brakowania zwierząt i upadki, warunki środowiskowe, wysokość produkcji mlecznej, wyniki rozrodu, występowanie chorób dodatkowych takich jak BRD czy zapalenia wymienia.
Skuteczna diagnostyka obecności wirusa w stadzie opiera się na badaniu poziomu przeciwciał. Najbardziej wartościową grupą diagnostyczną są jałówki urodzone w tym stadzie, które skończyły co najmniej 10 miesięcy. Zwierzęta te nie mogą być wcześniej szczepione w kierunku BVD, ponieważ przeciwciała poszczepienne utrzymują się przez dość długi czas (w niektórych przypadkach nawet ponad rok).Jeśli stado jest zamknięte, (nie dokonywano zakupu zwierząt hodowlanych w ostatnich kilku latach) doskonałym materiałem diagnostycznym może być mleko ze zbiornika (mleko tankowe). Mleko w takich przypadkach pozwala na potwierdzenie lub wykluczenie krążenia wirusa w stadzie.
Wirus BVD ma wysoką zdolność mutacji i zmienności, jednak nie uniemożliwiło to powstania skutecznych szczepionek. Aby skutecznie poradzić sobie z problemem, jakim jest BVD, należy skupić się na wprowadzeniu odpowiedniego dla stada protokołu szczepień oraz identyfikacji i eliminacji zwierząt trwale zakażonych (PI). Szczepienia redukują wiremię, chronią przed immunosupresją ograniczając negatywny wpływ wirusa na rozród. Dzięki nim chronimy płód i nie dopuszczamy do powstania zwierząt trwale zakażonych.
Trzeba jednak bardzo wyraźnie podkreślić, że samo szczepienie nie rozwiązuje problemu BVD w stadzie. Usuwanie zwierząt trwale zakażonych jest elementem niezbędnym w walce z BVD. Należy pamiętać, że zwierzęta PI to nie tylko zwierzęta młode czy nowo urodzone. Badania pokazują, że mogą to być również zwierzęta starsze, jałówki czy nawet krowy. Osobniki takie przez całe swoje życie sieją ogromne ilości wirusa, bez ich eliminacji ilość obecnego w środowisku wirusa bez problemu doprowadza do przełamania odporności uzyskanej w wyniku szczepień.
Identyfikacja zwierząt PI opiera się na badaniu próbek od wszystkich zwierząt w stadzie, najczęściej praktykuje się pobieranie próbek indywidualnych, które w laboratorium są następnie łączone (pulowane). Następnie w przypadku wykrycia osobnika PI, doprowadzamy do dokładnej identyfikacji. W stadach mlecznych można zbadać mleko zbiorcze. Wynik ujemny wykluczy nam obecność zwierząt PI wśród aktualnie dojących się krów. Wynik dodatni spowoduje konieczność pobrania próbek indywidualnych w celu jego zidentyfikowania.
Zwierzęta PI muszą być natychmiast (jak najszybciej) usunięte ze stada, bez względu na wiek, fazę ciąży czy laktacji. NIE MOŻNA PRZEZNACZYĆ ICH DO DALSZEJ HODOWLII!!! Mają jedynie wartość rzeźną! Ich tkanki są całkowicie bezpieczne i nadają się do spożycia przez ludzi.
Po usunięciu zwierzęcia/zwierząt trwale zakażonych kontynuujemy badania wszystkich nowo narodzonych cieląt przez okres co najmniej 9 miesięcy (najlepiej roku), od momentu eliminacji ostatniego z nich. Jeżeli zwierzę PI urodzi się 6 miesięcy od momentu wprowadzenia programu profilaktycznego badanie kontynuujemy przez kolejne 9-12 miesięcy. Powodem takiego postępowania jest fakt, że od momentu urodzenia do potwierdzenia statusu PI zwierzęcia, mija trochę czasu (pobranie próbki, wysyłka, badanie) i już w tym czasie wirus jest rozprzestrzeniany w takich ilościach, że przy niekorzystnym zbiegu okoliczności spowoduje to przełamanie odporności poszczepiennej i powstanie kolejnego zwierzęcia PI w łonie cielnej krowy.
W stadach prowadzących program walki z BVD, konieczne jest też każdorazowe badanie zwierząt nowo zakupionych. W przypadku zakupu zwierząt cielnych, badanie trzeba wykonać zarówno u sztuki dorosłej jak i jej cielęcia.
Monitoring stada obejmować powinien badania serologiczne mleka zbiorczego, badania serologiczne reprezentatywnej grupy lub badania PCR wszystkich nowo narodzonych cieląt.
Zaufaj lekarzowi swojego stada i uwolnij je od BVD